Туркий тиллар ва халқларнинг ривожланиши жараёнида-уларнинг она тилида сўзлашувчилари, лаҳжалари ва тиллари шаклланди, улар бир томондан ўхшашлик билан – уларнинг келиб чиқиши бирлиги натижасида, иккинчи томондан – умумий туркий тилнинг парчаланиши билан изоҳланадиган фарқлар билан тавсифланади тил – аввал диалектларга, сўнгра алоҳида тилларга ва тиллар гуруҳларига. Туркий халқлар Олтой тоғларида кенг ҳудудда шаклланган ва бошқа лингвистик халқлар гуруҳлари: мўғул, Тунгус-Манчур ва Тибето-Хитой билан ўзаро алоқада. "Олтой" сўзининг ўзи туркий "олтин" сўзига, мўғулча "алт" сўзига қайтади. "Алтан тобчи "ёки" Алтан товч "("олтин тугма "ёки" олтин vault") ХВИИ асрнинг мўғул хроникаси. Олтой қадим замонлардан бери полиметаллар, темир рудаси, симоб ва олтиннинг бой конлари билан машҳур.
Олтой Турклари турли хил келиб чиқиши бўлган қабилалар ва халқларни, шу жумладан туркий бўлмаганларни бўйсундирдилар. Ҳокимият, ёзма манбалардан кўриниб турибдики, улкан қорамол подаларини тўплаган, мол-мулкини talon-тарож қилган ва уйида қуллари бўлган қабила зодагонлари қўлида тўпланган. Ушбу феодал-патриархал бирлашманинг бошида Когон бўлган. Бироқ, Олтой Турклари ва уларга бўйсунувчи халқлар қабилавий, асосан ибтидоий ижтимоий ташкилотга ега бўлишда давом етдилар ва замонавий маънода синфлар ҳали ривожланмаган. Давлат худди шу иқтисодий ривожланишга ега бўлган қариндош қабилаларнинг мўрт бирлашмаси еди.
Милодий 1-минг йилликдаги Олтой туркларининг тарихи асосан археологик ва ёзма манбалардан маълум. Асосий археологик манбалар дафн маросимлари ва уларда топилган нарсалардир. Бу вақтда одамни от билан бирга кўмиш ва жабдуқлар миниш одати тарқалмоқда. Олтой тоғлари водийларида кичик тош тепаликлар қазилган, уларнинг остида тўртбурчаклар тупроқли чуқурлар мавжуд. Бу ковакларига дафн орқасига чўзиб ётқизилди. Дафн етилган от ёнига от дафн қилинди. Баъзан қабрлар сиртда фақат тошлар ҳалқаси билан белгиланади. Одатда олижаноб одамнинг қабри қабрнинг марказида жойлашган бўлиб, у билан бирга дафн етилган аскарлар ёки қулларнинг қабрлари атрофида жойлашган еди. Иккинчисининг қашшоқлиги Марказий қабрнинг бойлигини кескин таъкидлайди. Шу билан бирга, катта тепаликлар мавжуд. Улардаги дафнлар инвентаризациянинг бойлиги ва дафн маросимининг мураккаблиги билан ажралиб туради. Қабрга ўқлари, темир пичоғи, безакли камарлари, қадимги туркий ёзувлари бўлган кумуш идишлар қўйилган. Отларнинг скелетлари бўлинмалар ортида дам олди. Бундай тепаликлар Олтойда Катанда қишлоғи яқинида, Туяхта ва Кузбассдаги Ур дарёсида топилган.
